Bệnh tiểu đường (đường huyết cao) là một vấn đề sức khỏe phổ biến trên khắp thế giới và gặp phải ở nhiều người trẻ. Chế độ ăn uống chính là một trong những yếu tố quan trọng nhất để quản lý và kiểm soát bệnh. Việc ăn uống hợp lý có thể giúp kiểm soát mức đường huyết và giảm nguy cơ biến chứng. Nhưng thực phẩm nên ăn và kiêng những gì? Hãy cùng 25 FIT khám phá trong bài viết dưới đây để có cái nhìn rõ ràng và thực tế về chế độ ăn uống phù hợp cho người mắc bệnh tiểu đường.
Nguyên tắc ăn uống cho người bệnh tiểu đường
Đối với bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, phương pháp điều trị ngoài việc sử dụng thuốc còn bao gồm chế độ dinh dưỡng phù hợp. Có 3 nguyên tắc ăn uống quan trọng cho những người bị tiểu đường:
Nguyên tắc 1: Kiểm soát năng lượng tiêu thụ phụ thuộc vào cơ địa của mỗi cá nhân. Điều này đặc biệt quan trọng vì mỗi người có nhu cầu calo khác nhau, và kiểm soát lượng năng lượng giúp duy trì cân nặng và kiểm soát đường huyết.
Nguyên tắc 2: Đảm bảo rằng ba thành phần năng lượng chính bao gồm tinh bột, chất đạm và chất béo được kiểm soát theo tỷ lệ cân đối và đều đặn hàng ngày. Bằng cách điều chỉnh các thành phần này, người bệnh tiểu đường có thể duy trì mức đường huyết ổn định. Chất xơ, một thành phần không cung cấp năng lượng, cũng cần được tăng cường trong chế độ ăn uống vì nó giúp làm chậm sự hấp thu đường trong máu.
Nguyên tắc 3: Bổ sung vitamin và khoáng chất là một phần quan trọng của chế độ dinh dưỡng cho người bệnh tiểu đường. Các vitamin và khoáng chất giúp duy trì sức khỏe tổng thể và hỗ trợ quá trình chuyển hóa cơ bản trong cơ thể.
Ngoài ra, để đảm bảo tính đều đặn, người bệnh cần tuân thủ những nguyên tắc khác:
- Ăn đúng giờ và đúng bữa, không nên ăn nhiều bữa nhỏ hoặc ăn xế.
- Tránh thực phẩm được chế biến bằng các phương pháp nấu hầm, chiên, nướng.
- Ăn chậm và nhai kỹ thức ăn với lượng thức ăn vừa đủ cho nhu cầu của cơ thể.
- Tránh ăn thức ăn khuya, vì điều này có thể gây tăng đường huyết vào buổi sáng.
- Hạn chế ăn thức ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn, và đồ đóng gói.
- Ưu tiên món ăn được chế biến bằng các phương pháp luộc và hấp.
5 thói quen vào buổi sáng giúp bạn giảm cân
Người tiểu đường nên ăn gì?
Thực phẩm giàu chất xơ: Thực phẩm giàu chất xơ giúp kiểm soát đường huyết bằng cách làm chậm quá trình hấp thu đường và giúp cảm giác no lâu hơn. Người tiểu đường nên tiêu thụ nhiều rau xanh, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt, và các loại đậu, như đậu xanh và đậu đen.
Thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp: Đây là nhóm thực phẩm giúp duy trì mức đường huyết ổn định và ngăn ngừa tăng đột ngột của đường huyết sau bữa ăn. Hạt lanh, hạt óc chó, yến mạch không đường, lúa mạch và các loại rau củ là những cái tên đáng để bạn bổ sung vào thực đơn.
Chỉ số đường huyết GI là gì? Chọn thực phẩm có GI thế nào?
Thức ăn giàu protein: Thức ăn giàu protein như gà, cá, thịt lợn và thịt bò không mỡ, hạt óc chó, đậu hà lan, sữa không đường giúp duy trì cảm giác no lâu hơn và ổn định mức đường huyết. Protein cũng có vai trò quan trọng trong phục hồi cơ bắp.
Thức ăn chứa chất béo không bão hòa: Chất béo không bão hòa, đặc biệt là chất béo đơn không bão hòa, có thể giúp cải thiện mức cholesterol và giảm nguy cơ bệnh tim. Ví dụ như dầu oliu, hạt óc chó, cá hồi, hạt lanh.
Kiểm soát lượng carbohydrate: Tỉ lệ năng lượng do carbohydrate chiếm từ 44%-46% (người bình thường là 65%) tổng số năng lượng của khẩu phần ăn. Trong một phần carbohydrate 200 kcalo tương đương với 1 chén cơm, 1 ổ bánh mì, 2 củ khoai lang, 1 trái bắp, 4 lát sandwich, 200g bún tươi, 2 tô cháo, 200g mì ý đã chín. Người bệnh tiểu đường nên ăn thực phẩm carbohydrate phức tạp có chỉ số GI thấp (GI là chỉ số đo tốc độ làm tăng đường huyết sau ăn của mỗi thực phẩm). Nhóm tinh bột có chỉ số GI thấp cho người tiểu đường bao gồm: đậu xanh, bún, gạo lứt, khoai lang trắng, gạo tấm, ngũ cốc nguyên cám…
Người tiểu đường nên kiêng gì?
Thức ăn giàu đường: Người mắc bệnh tiểu đường cần hạn chế tiêu thụ thức ăn và đồ uống chứa nhiều đường hóa học, đường mật và fructose cao. Các loại thức ăn này thường gây tăng lượng đường huyết sau khi ăn, đặc biệt là đường mật. Khi đường huyết tăng nhanh chóng, có thể gây nguy cơ đột quỵ, tai biến và tăng khả năng kháng insulin.
Cơ thể sẽ ra sao khi cắt giảm lượng đường tiêu thụ?
Thức ăn chứa chất béo bão hòa: Chất béo bão hòa, đặc biệt là chất béo trans và mỡ động vật có thể gây tăng mức cholesterol xấu (LDL) và giảm mức cholesterol tốt (HDL). Từ đó tạo điều kiện cho sự hình thành của mảng bám mỡ trong mạch máu, làm tắc nghẽn luồng máu và tăng nguy cơ bệnh tim cũng như các vấn đề về hệ tuần hoàn.
Thức ăn nhanh: Thức ăn nhanh và thức ăn chế biến sẵn thường chứa nhiều calo không cần thiết, chất béo bão hòa và đường hóa học. Những loại thức ăn này có thể gây tăng cân và gây biến động đường huyết. Khi tiêu thụ thức ăn nhanh, người tiểu đường thường khó kiểm soát lượng calo và carbohydrate, dẫn đến tăng đường huyết và nguy cơ biến chứng của bệnh.
Thức ăn cao protein không cân đối: Protein là một phần quan trọng của chế độ ăn uống, nhưng quá nhiều protein có thể tạo áp lực thêm cho thận và tăng mức đường huyết. Đặc biệt là protein không cân đối với lượng carbohydrate trong bữa ăn. Khi tiêu thụ quá nhiều protein mà không cân đối lượng carbohydrate, cơ thể có thể chuyển đổi protein thành carbohydrate dẫn đến tăng đường huyết. Do đó, quản lý lượng protein và cân đối với lượng carbohydrate trong chế độ ăn uống rất quan trọng cho người tiểu đường.
Vì sao người bệnh tiểu đường cần tập thể dục?
Bệnh tiểu đường là một tình trạng sức khỏe phổ biến, nhưng thông qua chế độ ăn uống cân đối và có kiểm soát, người mắc bệnh có thể cải thiện sức khỏe một cách hiệu quả. Điều quan trọng là bạn cần hiểu rõ những thực phẩm nên ăn và những thực phẩm cần kiêng cùng với việc duy trì mức đường huyết ổn định.